Keten’in Gerçek Tarihi

Ketenden bahsediyoruz ya epeydir. Keten ilk ne zaman nasıl keşfedilmiş? Bunu çokça düşünmüşümdür. Acaba insanoğlu bitkileri nasıl ve hangi yollarla keşif etmişler. Muhtemelen deneme yanılma ile. Zehirlenenler olmuş mudur? Ketenin keşfi muhtemelen tohumu ile olmuştur diye düşünüyorum. Bu bilgilere de rast geldikçe sizlerle paylaşacağım. Bugün sizlere ketenin kısa tarihçesinden bahsetmek istiyorum.

Gürcistan’daki tarih öncesi mağaralarda 36000 yıl öncesine ait doğada kendiliğinden yetişen keten olan boyalı liflerden dokuma kumaşlara rastlanmıştır (1). İsviçre gölündeki M.Ö. 8000 yıllarına ait evlerde, saman parçaları, tohumlar, lifler, iplikler, ve çeşitli dokumalar bulunmuştur (1). Antik Mısır’da mumyalamada keten kullanılmaktaydı. Keten, zenginliği temsil ettiği kadar aydınlığı ve saflığı da temsil ettiği söylenir.  Keten Mısır’da o kadar değerliymiş ki; bazı durumlarda para yerine de kullanılmış.  Antik Mezopotamya’da da üretilerek en üst seviyede hakkını elde etmiş.  Ketenin her zaman pahalı olmasının en önemli nedeni: bitkinin işlenmesinin zor olmasından kaynaklanmaktadır. Keten ipliği elastik değildir ve ipliğin kırılmadan kopmadan dokunması oldukça zordur. Aslında keten, bitki olarak oldukça dayanıklı olmasına rağmen, yetiştirirken bazı konulara dikkat edilmesi gerekir. Örneğin en verimli ekim zamanı, toprağın cinsi, coğrafyanın uygunluğu, gübreleme miktarı ve zamanı gibi.   

Keten kelimesinin nereden geldiğine ilişkin ilk yazılı kanıtlara Yunanistan’daki Pylos Linear B tabletlerinde (2) anlatılmaktadır. Keten (linen) kelimesinin ideografi ifadesi olarak Yunanca’da  “li-no” olarak yazılmıştır. Fenikeliler, hem yetiştirilmesi hem de dokunması için keten bitkisini İrlanda’ya getirmişlerdir. Belfast zamanında  ketenin üretimi ile ilgili tarihin en meşhur merkezi olmuştur. Dünya üzerinde ekseriyetle keten Viktoria döneminde üretilmiştir.

Bazı dini kurallarda ketenden bahsedildiği ya da dini konularda ketene yer verildiği görülmüştür. Yahudi inancına göre keten ve yünden giysiler yasaklanmıştır (3). İncil’in Proverb 31’inde de ketenden söz edildiğine rastlanır. İncil’de meleklerin keten giydiklerinden bahsedilir. 

Daha sık yazmak istiyorum. Ancak konunun henüz o kadar başlarındayım ki; sizlere aktarabileceğim çokça materyalim yok. Ben edindikçe sizlerle paylaşmaya gayret ediyorum. Bundan sonraki yazımı erken yazabilirim. Çünkü Ağva yöresinde #keten yetiştirilmesi konusu ile ilgili oldukça olumlu gelişmeler olmakta.

Açıklama ve Kaynakça:

 (1) http://www.historyofclothing.com/textile-history/history-of-linen/

 (2) Arkeoloji terimi olarak Linear B yazısı: M.Ö. 1450’lerde Linner A’dan türetilen gece yazısına verilen ad. Bu yazının Girit’e değil, Yunanistan’daki Akhalara özgü bir yazı olduğu anlaşılmıştır. Zira Linear A yazısı, Girit’in başka bölgelerinde bulunmasına karşılık, Linear B yazısı Knossos dışında görülmemiştir. Oysa Yunanistan’daki Akha merkezlerinde, örneğin Mykenai ve Pylos’ta çok sayıda Linear B yazılı tablet bulunmuştur. Ref. www.dersimiz.com

https://101onevidenceoftrojanwar.weebly.com

(3) Putatapan rahipler keten giysileri çokça giydikleri için Moses ben Maimon Yahudilerin Hamursuz bayramlarında keten giymelerini istememiştir. www.chabat.org/ Just Say No to Linen By Lazer Gurkow